Emre ERGÜL
COVID-19 pandemisi sürecinde darbe alan küresel habercilik yayını, yapay zekânın her alanda olduğu gibi medyada da boy göstermesi üzerine 2023’te rahat bir nefes aldı. Bu, rakamlara da yansıdı ve Amerikan finans dergisi Forbes, yayınladığı “Dünya Zenginleri Listesi”nde medya yatırımcılığını milyarderlerin servetlerine servet katan 10 sektörden biri ilan etti. Başını Rupert Murdoch’un çektiği 104 dolar milyarderi, basın yatırımları sayesinde imparatorluklarını büyüttü.
Yapay zekânın da desteğiyle yeniden şaha kalkmaya hazırlanan küresel medya yayıncılığı, 27-29 Mayıs’ta Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da düzelenecek bir zirvede masaya yatırılacak. Yazılı, görsel ve dijital medyanın sorunlarının gündeme geleceği; yayıncılığın geleceği ve yapay zekânın haber yayıncılığına etki ve katkıları tartışılacağı zirveyi, kısa adı WAN-IFRA olan Dünya Gazeteler ve Haber Yayıncıları Birliği düzenliyor.
İşbu noktada WAN-IFRA’nın bir süre önce yayınladığı “Dünya Basın Trendlerine Bakış 2023- 2024” adlı raporu oldukça önem taşıyor. Keza rapor, pandemi sürecinde sektörle ilgili oldukça karamsar olan medya yatırımcıları ve yayıncılarının artık 2025 ve 2027’ye kadar olan süreçle ilgili oldukça olumlu konuştuğunu gözler önüne seriyor.
Rapor, 60 ülkedeki 175 yayın kuruluşu yetkilileriyle birebir yapılan bir anketten oluşuyor. Ankete katılanların yüzde 66’sı “CEO, genel yayın müdürleri ya da yazıişleri/yayın müdürleri.” Diğerleri de “Satıştan, reklamdan ya da şirket stratejilerinden sorumlu üst düzey yöneticiler.” Katılımcıların yüzde 58’i gelişmiş ekonomi, yüzde 48’i de gelişmekte olan ekonomi ülkelerinden…
Gelir beklentileri arttı
Uzatmadan rapora, en can alıcı noktasından, “Artan iyimserlik” başlığından başlayalım… İşte WAN-IFRA’nın raporuna göre, küresel yayıncıların satış-gelir artışı ve medyaya genel bakışları:
– “Pek çok yayıncı, önümüzdeki 12 ay ve gelecekle ilgili (satış-gelir artışı) beklentiler konusunda olumlu olduklarını açıkladı. Ankete katılanların yarısından fazlası, yüzde 55’i, önümüzdeki 12 ay için “iyimser” olduklarını söyledi; hatta daha da fazlası, yüzde 58’i, önümüzdeki üç yıl için pozitif olduklarına işaret etti. Geçen yıl, ankete katılanların yarıdan fazlası, yine yüzde 55’i, şirketlerinin kısa vadeli geleceği hakkında kötümser olduklarını söylemişti.”
– “Gelir beklentileri arttı: Yayıncılar 2023’te gelirlerinin yüzde 15.2 oranında artmasını beklediklerini söylemişti. Aynı yayıncıların 2024’teki gelir artışı beklentileri de yaklaşık yüzde 19.”
– “Dijital dönüşüm devam ediyor: Değişimin norm haline geldiği bir çağda şirketler sürekli olarak çağın ilerisinde kalmaya çalışıyor. Geçen yılla aynı doğrultuda, neredeyse her 10 şirketten 4’ü (yüzde 39) dijital dönüşüm çabalarını “ileri düzey” olarak tanımlıyor. Benzer sayıda kişi (yüzde 41) kendilerinin “yeni ortaya çıkan” olduklarını söylüyor ve çok azı bu alanda rakiplerinin çok gerisinde veya ilerisinde olduklarını düşünüyor.
“Basılı ilanlar tüm gelirlerin yarısından fazlasını sağlıyor”
Raporun “Gelir kaynakları” bölümünde WAN-IFRA yöneticileri, “Reklam ve baskı gelirleri önde gelen gelir kaynakları olmaya devam ediyor. Ancak diğer gelir akışları da ortaya çıkmaya devam ediyor” değerledirmesinde bulunuyor ve şu oranları listeliyor:
– Reklam/İlan ilk sırayı koruyor: Reklam/İlan geliri, önümüzdeki 12 ay için öngörülen gelirin neredeyse yarısını (% 43) oluşturarak en önemli gelir kaynağı olmaya devam ediyor.
– Okuyucu geliri, gelirin üçte birinden biraz fazlasını oluşturuyor: Hem basılı hem de dijital kaynaklarda abonelikleri artırmaya yönelik ortak çabalara rağmen, okuyucu gelirinin önümüzdeki yıl toplam kazancın yaklaşık yüzde 35’ine katkıda bulunacağı tahmin ediliyor.
– Basılı reklam/ilan ile tiraj geliri birleştirildiğinde, ankete katılan yayıncıların toplam gelirin yarısından fazlasının (yüzde 57.5) oluştuğu görülüyor. Bu oran, WAN-IFRA’ın 2022- 23 raporundaki orandan (yüzde 56.8) çok az daha fazla.
Yayıncılar için iki kritik nokta: İçerik ve teknolojiye yatırım
“Dünya Basın Trendlerine Bakış 2023-2024” adlı raporun “Yatırım ve Harcama” başlığında da “İçeriğe ve teknolojiye yatırım günümüz yayıncıları için kritik öneme sahip olmaya devam ediyor” yorumu yapılıyor:
– Editoryal, tüm maliyetlerin yaklaşık 3’te 1’ini oluşturmaya devam ediyor: Bu, yayıncılar için bir sonraki en büyük harcama alanının, giderlerin yüzde 17.8’ini oluşturan baskı üretiminin biraz ilerisinde bir rakam. Ancak bu alanların her ikisi de, yayıncıların kendilerine atfettiği toplam harcamaların yüzdesi bakımından geçen yıl hafif düşüşler gördü.
– Ürün geliştirme maliyetleri artık reklam ve satış ile aynı seviyede: Ürün düşünme ve geliştirmenin artan önemini yansıtacak şekilde, bu artık harcamaların yüzde 12.8’ini oluşturuyor ve satış ve reklam harcamalarının (yüzde 13.1) yalnızca biraz gerisinde kalıyor.
– Gelir akışlarını geliştirmek temel bir stratejik odak olmaya devam ediyor: Geçen yılla aynı doğrultuda, yatırımcıların yüzde 83’ü (2022-23’teki yüzde 84’e kıyasla) okuyucu gelirini önümüzdeki yıl yatırım için öncelikli bir alan olarak tanımladı. Bu, ürün geliştirme ve Ar-Ge (yüzde 82) ve diğer gelir akışlarının geliştirilmesi (yüzde 80) ile yakından ilişkili. Bunların tümü, 10 katılımcıdan 8’inden fazlası tarafından yatırım için temel alanlar olarak kabul edildi.
Yapay zekâ ve veri analitiği önceliği
“İleriye bakmak” başlıklı bölümde de WAN-IFRA yöneticileri, yapay zekâya dikkat çekiyor: l Yapay zekâ, hiç de şaşırtıcı olmayan bir şekilde, gelecek yıl için öncelikli yatırım teknolojisi alanı: Ankete yanıt verenlerin neredeyse tamamı (yüzde 87) yapay zekâ ve otomasyonu önümüzdeki 12 ay içinde yatırım yapılacak başlıca alan olarak belirledi ve bunu ‘Veri Analitiği ve İstihbarat’ takip etti (yüzde 86.)
– Gelirler daha da çeşitleniyor: Dijital ve basılı medyada görülen temel okuyucu ve reklam gelirlerinin ötesinde diğer gelir akışları, etkinlikler, bağış finansmanı ve ticari hizmetler daha da yaygınlaşması yayıncılar için daha önemli odak alanları olacak. Bu alandaki gelir kapısının bu yıl yüzde 2.9 oranında (yüzde 18.8’den yüzde 21.7’ye) büyümesi bekleniyor.
– Basın özgürlüğü giderek daha fazla tehdit altında olmaya devam ediyor: Anket katılımcılarının neredeyse yarısı (yüzde 47) personelinin veya kuruluşlarının siber saldırıların hedefi olduğunu gördü. Yarısından fazlası (yüzde 56) çevrimiçi taciz yaşadığını bildirdi ve 10 kişiden 6’sı (yüzde 61) bilgiye erişimlerinin engellendiğini belirtti.
– Gelişmekte olan pazarlardaki yeni satış noktaları sıklıkla ek zorluklarla karşı karşıya kalıyor: Gelişmekte olan ülkelerden katılımcıların yarısından fazlası, personellerinin kendi hükümetlerinden gelen tehditlerle karşı karşıya olduğunu söyledi (Gelişmiş ülkelerdeki yüzde 52’ye karşılık yüzde 10). Benzer sayıda (yüzde 50) yasal tehdit ve misillemeyle karşılaştıklarını söylerken, gelişmiş pazarlardaki 3’te 1’i (yüzde 33) de bu sorunu yaşadıklarını bildirdi.
Reklam pastasında Ortadoğu büyüyor
WAN-IFRA raporunda dikkat çekilen bir nokta da gazete satış ve dijital abonelik fiyatlarının artacak ve reklam pastasının 2024’te büyüyecek olması:
– Pek çok yayıncı, basılı aboneliklerinin ve günlük satışlarının fiyatlarını artıracak. Ücretli dijital tirajların da 2024’te yüzde 6 oranında artması bekleniyor. Dünya çapında çok sayıda seçim ve takvimdeki Paris Olimpiyatları nedeniyle tahminciler reklam harcamalarının daha fazla artacağını öngörüyor. Küresel reklam harcamalarının 2024’te ilk kez 1 trilyon doları aşacağı tahmin ediliyor. 2023’te yüzde 4.4 oranında artan dünya çapındaki reklam harcamalarının yüzde 8.2 artacağı öngörülüyor. Bu harcamanın yaklaşık üçte biri ABD pazarında olacak olsa da, analistlere göre en hızlı büyüyen bölgeler Güney Asya (yıllık bazda yüzde 12 artış) ve Ortadoğu (yıllık bazda yüzde 6 artış) olacak.
MEDYA KURULUŞLARINA DİJİTAL TAVSİYELER
‘Dijital dönüşüm, çeviklik durumudur’
Google Cloud’un İş Platformu ve Bulut Operasyonlarından Sorumlu Başkan Yardımcısı ve Genel Müdürü Amit Zavery: “Dijital dönüşümü, bitirilmesi gereken bir teknoloji projesinden ziyade sürekli bir çeviklik durumu olarak düşünün. Eğer müşterilerin bir sonraki isteğine göre gelişmeye her zaman hazırsanız, o zaman doğru yola yönlendirileceksiniz.”
Ülkeye göre kararlar almak gerekiyor
Endonezya’nın en büyük günlük gazetesi Kompas’ı yayınlayan ve takımadalarda 100 haber bürosu yöneten KG Media’nın CEO’su Andy Budiman Kumala: ”Her ay yaklaşık 150 binden fazla video yayınlayan yaklaşık 650 video gazetecimiz var. Endonezya her zaman okuma kültüründen çok izleme kültürü olmuştur. İnternet ucuzladığında veya ülke çapında her yerde yaygınlaştığında, en büyük büyümenin metin içeriğinde değil, video içeriğinde olduğunu fark ettik.”
